Schijnzelfstandigheid - update
31 mei 2017 - Je hebt er vast van alles over gehoord. De wet DBA, het verdwijnen van de VAR een jaar geleden en schijnzelfstandigheid. Maar wat is schijnzelfstandigheid? En hoe voorkom je het? We praten je hier bij.
Wet DBA
Het blijft de gemoederen bezighouden, de Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA). De wet bestaat pas sinds een jaar, als vervanging van de VAR, maar het lijkt erop dat deze binnenkort weer wordt aangepast of verdwijnt. En waarom? Omdat het hoofddoel van de wet niet wordt gehaald: het terugdringen van schijnzelfstandigheid. Maar wat is dat, schijnzelfstandigheid?
“Dit artikel is niet geheel compleet maar wel duidelijk, de ondernemer die schijnzelfstandig is/wordt of niet zeker is heeft een veilige haven in het BVIK concept."
Verkapte loondienst
Je bent schijnzelfstandige wanneer je als zelfstandige (zzp’er) voor een opdrachtgever werkt, maar je eigenlijk in loondienst bent. Je werkt bijvoorbeeld een vast aantal uren in de week en de opdrachtgever is eigenlijk jouw baas (en zegt wat je moet doen). Maar je hebt geen contract; je bent ingehuurd. Je lijkt een zelfstandig ondernemer, maar je bent schijnzelfstandig. Je werkt in verkapte loondienst.
Hoe herken je schijnzelfstandigheid?
Er zijn drie onderdelen om te bepalen of je echt of schijnzelfstandig bent, namelijk arbeid, gezag en beloning.
1. Persoonlijke arbeid
Moet jij per se je werk doen, of mag je het werk door iemand anders laten doen? Als je dat zelf mag bepalen, ben je een zelfstandige ondernemer. Als ondernemer kun je namelijk ook weer andere zzp’ers of personeel inschakelen om een klus te doen. Een werknemer kan dit niet.
2. Werkgeversgezag
Is er sprake van werkgeversgezag? Oftewel: vertelt jouw opdrachtgever wat jij moet doen, hoe jij je werk doet en wanneer je dat moet doen? Dan is de kans groot dat je een werknemer bent. Je moet dan vastgestelde tijden werken en degene die jou betaalt is ook jouw baas. Terwijl, als je je werk zelf kunt inrichten en zelf bepaalt hoe en wanneer je je werk doet, dan ben je een zelfstandige.
3. Beloning
Krijg je loon betaald? En word je ook betaald als je ziek bent? Dan ben je waarschijnlijk een werknemer. Als ondernemer loop het risico om je geld niet te krijgen. Je moet facturen sturen om je geld te ontvangen en kunt te maken krijgen met mensen die niet willen of kunnen betalen.
Zelfstandig of schijnzelfstandig?
Als je op een van deze punten scoort als zzp’er, dan ben je het ook. Scoor je op alle drie de punten als werknemer, terwijl je een zzp-contract hebt? Dan ben je een schijnzelfstandige.
Wat zijn de gevolgen?
Als de Belastingdienst vindt dat jij als schijnzelfstandige werkt heeft dit vervelende gevolgen voor jou en je opdrachtgever.
- Je kunt naheffingen krijgen van de Belastingdienst, waarbij je de fiscale voordelen die je hebt gehad (zoals starters- en zelfstandigenaftrek) moet terugbetalen.
- Bovenop de naheffingen kan de Belastingdienst een boete opleggen aan jou en je opdrachtgever.
- Jouw opdrachtgever moet alsnog sociale verzekeringen (zoals WW en WAO), maar ook pensioen en vakantiedagen, betalen.
- De klus stopt per direct. Je mag het werk niet afmaken.
- Als jullie toch verder willen samenwerken, moeten jullie een contract opstellen. Je bent dan (voor dit werk) geen zzp’er meer, maar een werknemer. En de opdrachtgever is dus jouw baas.
Ben jij schijnzelfstandig?
Als je volledig zelfstandig bent, hoef je je geen zorgen te maken. Maar wanneer ben je dat? Je moet voldoen aan de ondernemerscriteria om jezelf zelfstandig ondernemer te noemen:
- Je moet minimaal 3 verschillende opdrachtgevers hebben, achter elkaar of tegelijk.
- Je mag niet meer dan 70% aan een opdrachtgever besteden. Je mag niet afhankelijk zijn van één opdrachtgever.
- Als je zelf het werk niet kunt doen, mag je een vervanger sturen (bij loondienst is dit niet mogelijk).
- De opdrachtgever is niet je baas, maar je klant.
- Je loopt risico met je onderneming. Als je geen opdrachten meer hebt, of als een klant weigert te betalen, is dat jouw probleem.
- Bij ziekte krijg je niet doorbetaald. Als je je werk niet kunt doen heb je geen inkomen.
- Je bent actief op zoek naar nieuwe klanten en opdrachten. Je promoot je bedrijf, maakt reclame, adverteert. Je zorgt dat je (uiteindelijk) winst maakt.
Het is niet zo dat je voor 100% aan alle criteria moet voldoen. Zo zijn er genoeg voorbeelden van zelfstandigen die bijvoorbeeld maar één opdrachtgever tegelijk hebben. Denk aan interim-managers die maar 1 opdracht hebben, maar toch zelfstandig zijn.
Grensgevallen
Een van de problemen bij schijnzelfstandigheid is dat het niet altijd duidelijk is. In veel gevallen kan iedereen zien dat het niet klopt. Stel, je bent zzp’er, maar je werkt voor 1 werkgever (het bedrijf waar je vroeger in loondienst was). De ‘opdrachtgever’ zegt hoe en wanneer je je werk doet. Je werkt fulltime en iedere dag dezelfde uren. Maar je moet facturen sturen en krijgt op die manier je geld. Dan lijkt het er toch sterk op dat je in verkapte loondienst werkt.
Maar wat nou als jij zo specifiek werk doet dat je eigenlijk niemand anders je werk kunt laten doen, dat je geen sleutels hebt van het bedrijf, dus alleen kan komen werken als de rest ook aan het werk is en je aan de (veiligheids)voorschriften van het bedrijf moet houden? Dan kun je heel goed zelfstandig zijn, terwijl het anders lijkt.
Schijnzelfstandigheid na ontslag
Vooral tijdens de crisis zijn er veel schijnzelfstandigen bijgekomen. Werknemers werden ontslagen door hun werkgever, om ze daarna als zzp’er in te huren. Het is voor een werkgever goedkoper, omdat deze voor een werknemer allerlei verzekeringen en belastingen moet betalen en voor een zzp’er niet. Maar als deze zzp’ers alleen voor de oude werkgever (kunnen) werken, hebben ze maar één opdrachtgever. Die in principe dus nog steeds gewoon hun baas is.
Voorkom schijnzelfstandigheid
Zoals eerder gezegd loop je bij verkapte loondienst het risico op naheffingen en boetes. Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid? Zorg dat je voldoet aan de ondernemerscriteria. Ga op zoek naar meer klanten, zodat je er minimaal 3 hebt. Let op dat je niet afhankelijk bent van één opdrachtgever. Maak reclame, promoot jezelf.
Nu is het nog zo dat je met modelovereenkomsten kunt werken om je zelfstandigheid aan te tonen. Maar de vraag is of de Wet DBA blijft bestaan, of dat er (misschien al dit jaar) een andere wet komt.
Ga voor een vaste baan!
Zelfstandigheid is niet voor iedereen weggelegd. Ben je schijnzelfstandig en wil of kun je geen zzp’er zijn? Ga op zoek naar een vaste baan. Zeker in deze groeiende economische tijd hoef je niet per se als zzp’er te werken. Ga solliciteren of probeer je zzp-contract om te zetten naar een vaste aanstelling. Maar wil je wel echt zzp’er zijn? Ga er dan voor! Ga op zoek naar nieuwe opdrachtgevers, nieuwe klussen en nieuwe relaties. En geniet van je vrijheid als zelfstandig ondernemer.
Regel je zaken
Maar zorg ook dat je je zaken goed geregeld hebt. Sluit goede verzekeringen af, zorg dat je pensioen goed geregeld is en maak je boekhouding in orde.
Twijfel je nog?
Twijfel of jij in jouw situatie zelfstandig ben of verkapte loondienst werkt? Stel je vraag in het forum.
Bron: ZZP-Forrum.nl